Wat is best mogelijke geluid op FM?

[big T]

Dat is ook op de AM ook het geval, men wil een luide BOEM geen voelbare laag.
En alles tegen het dak omhoog geprocest zodat het maar LUID klinkt, mooi is totaal iets anders

[Roup01]

Ja, wordt veel bij onlinestations gebruikt, maar de grotere stations bijna uitsluitend Optimod hier in Nederland dan.

Vindt je stereotool dan niet geschikt voor FM en DAB+? mag ik vriendelijk vragen? Ik denk dat je prima op DAB+ hetzelfde kan klinken als op internet. Als die bitrate maar hoog genoeg is.

[Vanjeafisharder]

Het is ook geschikt voor FM/DAB, er zijn ook wel wat stations die het gebruiken voor die doeleinden maar ik gaf enkel aan dat er voornamelijk, hier in Nederland voor hardware processing wordt gekozen.

[big T]

In de Orban kastjes zit gewoon een computer, het is software wat de truc doet.

[Roup01]

Even een overzichtje hard modulerende FM-landen:

* Nederland
* Frankrijk
* Italië

Zacht modulerende FM-landen:

* Duitsland
* Oostenrijk
* Tschie
* Slowakije

Dit overzicht is niet compleet. Niet dat dit direct effect heeft op de geluidskwaliteit, maar ik gooi deze info voor de interesse gewoon even neer.

Er zijn beperkingen. Mijn FM/DAB+ radio kan met volume tot maximaal standje 30. Als een FM-zender zo zacht moduleerd dat die bij 30 eigenlijk ook zacht is is dat ook niet de bedoeling. Want wat als sommigen de radio liever wat luider zetten. Dat is wellicht een nadeel van erg zacht modulerende FM-zenders.

[Roup01]

Gebruiken alle radiostations in Nederland optimod? Of is er in Nederland ook Omnia en Stereotool?

[Vanjeafisharder]

Op landelijk niveau alleen (nog) Optimod. Het enige station die Omnia gebruikte, Sublime is een aantal jaren geleden over gestapt op Optimod. FUNX gebruikt overigens wel Omnia.9

[Roup01]

Waarom gaat bij zachte modulatie, mijn signaalsterktemeter snel omhoog, en bij harde modulatie zoals NPO R2 , blijven de drie streepjes van de signaalsterkte niet gevuld?

[Roup01]

Waarom gaat bij zachte modulatie, mijn signaalsterktemeter snel omhoog, en bij harde modulatie zoals NPO R2 , blijven de drie streepjes van de signaalsterkte niet gevuld?

Ik denk dat dat komt doordat het luide modulerende signaal, zegmaar zwaarder is, waardoor er meer signaalsterkte nodig.

[remco_k]

Even een overzichtje hard modulerende FM-landen:
...
* Duitsland
...

Ik heb alleen even Duitsland eruit gepakt, omdat ik daarvan vrij zeker weet dat daar de regelgeving met betrekking tot FM modulatie anders is als in NL. Waar we het in NL moeten doen met het "stokkemasker" en we (de radio stations) allemaal bijna gedwongen worden om strak binnen de lijntjes ervan te kleuren (lees: luid moduleren tot clippen en andere truken aan toe), mogen ze in Duitsland voldoen aan ITU-BS-412. Op meerdere vlakken is dat een betere set aan regels als je kijkt naar de (haalbare) geluidskwaliteit en behoud van dynamiek in de content.

In het kort, als je dus FM stations in NL vergelijkt met Duitsland of andere landen, dan ben je eigenlijk appels en peren met elkaar aan het vergelijken, omdat de regelset afwijkt.

Waarom gaat bij zachte modulatie, mijn signaalsterktemeter snel omhoog, en bij harde modulatie zoals NPO R2 , blijven de drie streepjes van de signaalsterkte niet gevuld?

Ik denk dat dat komt doordat het luide modulerende signaal, zegmaar zwaarder is, waardoor er meer signaalsterkte nodig.

Dat zou sowieso niet mogen gebeuren bij FM. Bij FM is de signaalsterkte niet gekoppeld aan de modulatie (zoals dat bij AM wel zo is - dacht ik, pin me er niet op vast). Dus als hij zich zo gedraagt, moet daar een andere reden aan ten grondslag liggen, b.v. omdat je gewoon dichter bij die betreffende zender staat, die zender gewoon meer power uitstuurt of jouw richting uit straalt. (Of je batterij van je ontvanger is bijna leeg waardoor er bij zachtere modulatie meer prik overblijft om meer lampjes te laten branden bij de signaalsterkte. )

Nog wat extra (tech) leesvoer over FM modulatie: http://www.radiooudestijl.nl/blog/?p=93
Hier wordt ook ITU-R BS.412, maar ook pre-emphasis, clipping en HF-limiting aangehaald. En het staat daar niet, maar vergeet niet dat bij FM zenders geen audio boven de 15kHz zit wat uit je speakers kan komen en dat inherent aan de techniek de stereoscheiding ook niet helemaal 100% gescheiden is.

[Roup01]

Bedankt voor de uitleg en verheldering.

Het gaat niet alleen om zachte of luide modulatie, maar ik denk dat je gewoon mooi, clean en dynamisch kan klinken als je gewoon de juiste instellingen en processing gebruikt.

Ik denk dat de meeste radiostations het niet zoveel kan schelen om in de beste geluidskwaliteit in de ether te beluisteren te zijn. Terwijl er eigenlijk zoveel mogelijk is.

[remco_k]

Lees er maar wat meer over, dan kom je al snel tot de conclusie dat wat jij denkt dat kan, niet kan en in de praktijk niet werkt.
Immers om dat te doen zal je als radiostation significant minder luid moeten moduleren wat de signaal ruis verhouding op zijn beurt zo significant omlaag haalt (slechter, dus) dat de ruis van de zee erbij verbleekt. En daarmee ook de perceptie van zendbereik. Een hele belangrijke parameter.

Of je wijkt in luidheid zo erg af van je buur stations. Dat is ook niet wenselijk.

En zoals ik mijn bericht al eerder afsloot: de regels en de techniek achter FM maken dat sommige dingen gewoonweg niet mogelijk zijn. Bij FM is bijna elke keuze die je maakt een afweging op een weegschaal. Een trade-off. Iets meer dit, levert minder dat op.

Radio stations willen zoveel mogelijk zendbereik hebben dus eenvoudig gezegd op de weegschaal ligt links luid met meer zendbereik en rechts betere kwaliteit met een gigantische penalty.
Één keer raden welke ze gaan kiezen.
En dit is niet het enige wat op de weegschaal ligt.

[Roup01]

—-

[Roup01]

Lees er maar wat meer over, dan kom je al snel tot de conclusie dat wat jij denkt dat kan, niet kan en in de praktijk niet werkt.
Immers om dat te doen zal je als radiostation significant minder luid moeten moduleren wat de signaal ruis verhouding op zijn beurt zo significant omhoog haalt dat de ruis van de zee erbij verbleekt. En daarmee ook zendbereik. Een hele belangrijke parameter.

Of je wijkt in luidheid zo erg af van je buur stations. Dat is ook niet wenselijk.

En zoals ik mijn bericht al eerder afsloot: de regels en de techniek achter FM maken dat sommige dingen gewoonweg niet mogelijk zijn. Bij FM is bijna elke keuze die je maakt een afweging op een weegschaal. Een trade-off. Iets meer dit, levert minder dat op.

Radio stations willen zoveel mogelijk zendbereik hebben dus eenvoudig gezegd op de weegschaal ligt links luid met meer zendbereik en rechts betere kwaliteit met een gigantische penalty.
Één keer raden welke ze gaan kiezen.
En dit is niet het enige wat op de weegschaal ligt.

Na jouw reactie uitgebreid te hebben bekeken. Door harde processing is er een betere signaal-ruis verhouding, wat het potentiele bereik vergroot. Geluidskwaliteit blijft subjectief. Dus tja ik zal het hierbij laten.

[hvz]

Op landelijk niveau alleen (nog) Optimod. Het enige station die Omnia gebruikte, Sublime is een aantal jaren geleden over gestapt op Optimod. FUNX gebruikt overigens wel Omnia.9

Ik weet niet precies wat ik publiek mag zeggen, maar Stereo Tool draait op meer dan 200 FM-frequenties in Nederland (ik weet zo niet precies hoeveel maar zeker meer dan dat), waaronder ook een landelijk station, en stations van groepen die landelijk opereren. Een die ik sowieso kan noemen omdat ze daar zelf ook over gepubliceerd hebben is RadioNL - ik weet niet goed of ik die onder 'landelijk' moet scharen, zo ja dan zijn er 2 landelijke stations.

Qua sound kun je op de ruis na min of meer dezelfde kwaliteit halen als lossless of high biitrate streams. De Zweedse publieke omroep heeft jaren terug uitgebreide luistertests gedaan, de conclusie was dat bij goede processing, om dezelfde kwaliteit te halen als op FM, je op DAB een bitrate van 192 kbit nodig hebt (daarna hebben ze DAB ook een tijdje uitgezet, intussen draait het wel weer). Dat rapport moet nog wel te vinden zijn als iemand zin heeft om te gaan zoeken. Maar als je dat omdraait kan FM dus even goed klinken als een 192 kbit DAB station (= AAC stream). Waarbij de artifacten uiteraard anders zijn (ruis vs compressie-artifacten), maar gelijk beoordeeld worden.

Over BS412: BS412 heeft voordelen maar ook best wel grote problemen. We horen hier in Nederland een paar Duitse stations die het goed doen, maar als je dieper Duitsland in rijdt kom je steeds meer stations tegen waar je de BS412 heel hard hoort werken. En sommige processoren voldoen aan BS412 door de modulatie op 50 kHz te begrenzen, daar krijg je dus zeker geen betere sound van. De grootste problemen met BS412 zijn bas en hoog: Lage bastonen hoor je bijna niet maar telt heel zwaar mee waardoor je bij veel bas alles omlaag zou moeten draaien, en hoog wordt meegeteld na pre-emphasis. Gevolg is dat veel Duitse stations weinig bas en weinig hoog hebben, en dat laatste is dan weer slecht voor de signaal/ruisverhouding. Verder telt stereo (L-R) sound 3 dB minder hard dan mono-sound, wat het aantrekkelijk maakt om (te) veel stereoverbreding te gebruiken om wat harder te kunnen gaan. Al lijken weinig stations in Duitsland dat door te hebben :) . Een limiet gebaseerd op ITU-1770 zou veel beter werken, daar is ook (o.a. door een aantal Nederlanders) aan gewerkt maar dat is nooit doorgevoerd. Een beetje minder hard - en vooral veel dynamischer - moduleren maakt je ontvangst overigens eerder beter dan slechter! Het probleem is dat je snel een beetje "ielig" klinkt tov andere stations bij zappen; clipping maakt voor een deel ook de sound. Als je vergelijkt met streams klinkt dat veel beter dan hard clippen, maar als je van andere "vol"/wollig klinkende stations af komt zappen krijg je dat "ielige" effect.